درز انبساط پل

درز انبساط پل یکی از اجزای پل محسوب می‌شود که از خرابی و خسارت ناشی از انبساط و انقباض پل جلوگیری می‌کند.

سازه‌های بزرگ مانند پل‌ها در اثر تغییرات دمایی و وزش باد که به واسطه تغییر فصل ایجاد می‌شوند، منبسط و منقبض می‌شوند. این تغییرات در اندازه سازه، در طولانی‌مدت می‌تواند به بدنه پل آسیب وارد کند.

درزهای انبساط پل روی درز بین قطعات دال و عرشه پل اجرا می‌شوند و از پل در برابر نوسانات دمایی، باد و دیگر عوامل محیطی محافظت می‌کنند.

عوامل زیادی مانند مقاومت در برابر خوردگی در مناطق مرطوب، تحمل دماهای بالا و پایین در مناطق گرمسیر و سردسیر و همچنین مقاومت در برابر فرسایش در مکان‌های پرتردد، در انتخاب درز انبساط مناسب مهم است.

درز انبساط پل چیست؟

درزهای انبساط پل در واقع اجزایی غیرسازه‌ای هستند که به منظور جبران انقباض و انبساط حرارتی، کوتاه‌شدگی، خزش بتن، نشت فونداسیون و عمل‌آوری بتن، روی گپ‌ پل‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به‌طور کلی استفاده از درز انبساط طول عمر سازه را افزایش می‌دهد و از ایجاد خسارات و مشکلات احتمالی، مانند ایجاد ترک، جلوگیری می‌کند. درزهای انبساط پل برای آب‌بندی عرشه، جلوگیری از آسیب به دال و عرشه پل، تکیه‌گاه‌ها و پایه‌ها، طراحی و اجرا می‌شوند.

مزایای استفاده از درز انبساط پل

درزهای انبساط پل به‌خصوص در مکان‌هایی که با تغییرات دمایی شدید مواجه هستند بسیار مفید هستند و می‌تواند از مشکلات و خسارات احتمالی جلوگیری کنند. در ادامه به برخی از مزایای استفاده از آن اشاره می‌کنیم:

• حفظ پیوستگی سطح سازه پل
• جلوگیری از انقطاع سازه
• افزایش طول عمر مفید سازه
• کاهش چشم‌گیر هزینه‌های جانبی حاصل از نگهداری از پل
• افزایش پیدا کردن مقاومت سطح پل که خود از ترک‌خوردن و پوسته‌‌پوسته‌شدن سطح پل جلوگیری می‌کند.

کاربرد درز انبساط پل

پل‌ها به‌دلیل عبور دائمی وسایل نقلیه به مرور زمان دچار اصطکاک می‌شوند و همین امر در طولانی‌مدت عمر مفید پل را کاهش می‌دهد.

با استفاده از درزهای انبساط پل می‌توان سازه را در برابر شرایط نامناسب جوی و محیطی مقاوم کرد. درزهای انبساط پل کاربردهای مختلفی دارند که به چند مورد از آن‌ها اشاره می‌شود:

• پل‌های بتن مسلح
• پل‌های فلزی با تیر حمال
• پل‌های فلزی با کابل باربر
• پل‌های فلزی قوسی
• پیست‌های دوچرخه سواری
• به‌عنوان درز انقطاع در ساختمان‌ها و پارکینگ‌ها
• پل‌های موجود در آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها
• پل‌های پیش‌تنیده

مصالح مناسب برای درز انبساط پل

مصالح مناسب برای درزهای انبساط پل معمولا با توجه به شرایط محیطی، آب‌و‌هوایی، نوع زمین و همچنین نوع اسکلت سازه انتخاب می‌شوند.

مصالحی که برای ساخت و تولید آن استفاده می‌شوند، علاوه‌بر مقاومت در برابر تغییرات دمایی و رطوبت باید دارای استحکام و خاصیت ارتجاعی مناسب نیز باشند.

کیفیت و مقاومت مصالح مورد استفاده در ساخت درزهای انبساط پل نیز بسیار حائز اهمیت است تا بتوان از پایداری آن در اثر فرسایش یا اعمال نیروهای مکانیکی مختلفی که به‌واسطه عبور و مرور ایجاد می‌شوند، اطمینان حاصل کرد.

انواع درز انبساط پل

درز انبساط پل دارای انواع مختلفی است که با توجه به شرایط آب‌و‌هوایی، نوع سازه و دیگر موارد مشابه انتخاب می‌شوند. هر یک از انواع درزهای انبساط پل دارای عملکرد متفاوتی هستند و برای شرایط مختلفی طراحی شده‌اند.

در ادامه به چند نوع از انواع درزهای انبساط پل اشاره می‌کنیم:

• درز انبساط الاستومری مدل T (Elastomer Expansion Joint T Type)
• درز انبساط الاستومری پروفیلی مدل AC (Profile Rubber Expansion Joint AC Type)
• درز انبساط شانه‌ای یا انگشتی مدل‌های WD / WP (Bridge Finger Joint WD/WP Types)
• درز انبساط تک فاصله‌ای مدل‌های AV / AW (Single Gap Modular AV/AW Type)
• درز انبساط مدولار مدل ME (Modular Expansion Joint ME Type)

اجرای درز انبساط پل

نکته مهمی که باید در اجرای درز انبساط رعایت شود این است که هرگز از مصالح بنایی برای پر کردن فضای مربوط به درز انبساط استفاده نشود.

این کار باعث می‌شود تا درز انبساط نتواند عملکرد صحیح داشته باشد.

سطوح مورد نظر را باید به دقت تمیز و صاف کرد تا برای نصب و اجرای لاستیک درز آماده شود. خشک‌بودن و نبود هر گونه آلودگی، گریس، روغن و گرد‌و‌‌غبار روی سطوح به عملکرد بهتر درز کمک می‌کند.

مناطق ناهموار را بایستی با ملات تسطیح مناسب یا بتونه اپوکسی مسطح کرد و سپس به اجرای درز انبساط پرداخت.

در کف باید از مصالحی استفاده شود که مقاومت بالایی در برابر اصطکاک و عبور و مرور داشته باشند و به مرور زمان دچار فرسایش نشوند. انجام زیرسازی به‌صورت صحیح تاثیر چشم‌گیری در بالا‌بردن عملکرد درزهای انبساط پل دارد.

مراحل مختلف نصب درز انبساط

برای اجرا و نصب انواع درزهای انبساط پل باید از انجام صحیح تمامی مراحل اطمینان حاصل کرد. توجه داشته باشید که هر یک از مراحل دارای نقش بسیار مهمی در عملکرد آن هستند.

1. به وسیله دستگاه مخصوص الماسه به اجرای و برش آسفالت پرداخته ‌شود.
2. درز انبساط مورد نظر با توجه به مشخصات طراحی، تهیه ‌شود.
3. محل سوراخ‌های بتن قدیم نشانه‌گذاری ‌شوند.
4. در بتن قدیم، سوراخ‌کاری، نصب و کاشت بولت انجام ‌شود.
5. سطح مورد نظر تمیزکاری و برای نصب آماده ‌شود.
6. پرده آب‌بند لاستیکی نصب ‌شود.
7. لاستیک درز انبساط و اجرای ملاک نصب و جایگذاری ‌شود.

سخن پایانی

عوامل گوناگونی در تخریب و آسیب به سازه‌های بزرگ مانند پل‌ها دخالت دارند که از عمده‌ترین دلایل آن، می‌توان به عوامل محیطی مانند تغییرات دمایی اشاره کرد.

به منظور پیشگیری از این تنش‌های مخرب که در درازمدت عمر سازه را تهدید می‌کنند، درز انبساط پل بسیار کارآمد است. درزهای انبساط پل دارای انواع مختلفی هستند که با توجه به نوع سازه و همچنین شرایط محیطی طراحی و انتخاب می‌شوند.